BİR SHAPSUGH, BİR WUBIH, BİR ABZEGH

Yaşlı Shapsugh karı kocanın tek oğlu askerde ölmüştü. Anne günlerdir gözyaşlarını döküp duruyordu. Annenin oğlu için ağladığını gören ve durumu fark eden Wubıh annenin yanına gelmiş ve "Anne", demiş, artık ağlama. Ben hadrıh'eden (*) (ahret) oğlunun yanından geliyorum. Oğlun iyi, rahat, selamı var, bana annem beni merak etmesin dedi. Yalnız anneme söyle de benim için gerekli şeyleri versin, diye beni gönderdi". Yaşlı kadın gözyaşlarını dindirip sevinçle içeri koştu, evde ne var, ne yoksa getirip Wubıh'a verdi…

Birazdan kadının kocası eve döndü. Ağlar halde bıraktığı karısını pür neşe içinde görünce şaşırdı. "Yahu ben seni göz yaşları içinde bırakmıştım, ne oldu da böylesine neşelenmişsin?" diye sordu.

"Bey, sen yokken eve bir Wubıh geldi, hadrıh'eden oğlumun yanından geldiğini ve selamını getirdiğini, oğlumun orada çok iyi olduğunu söyledi. Ayrıca anneme söyle de gereken şeyleri al ve bana getir diye oğlum tarafından gönderildiğini söyledi. Ben de oğluma götürmesi için evde ne var ne yoksa çıkarıp verdim" dedi.

Adam durumu anladı. Tüfeğini kapıp Wubıh'ın peşine düştü. Wubıh peşinden silahlı bir atlının geldiğini görünce durumu anladı ve yol kıyısındaki tarlasında çift sürmekte olan Abzegh’in yanına saptı.

"Şu gelen silahlı atlıyı görüyor musun, seni öldürmeye geliyor. Hemen şu yüksek ağacın tepesine çıkıp saklan. Geldiğinde ben senin gittiğini söyleyip uzaklaştırırım onu" dedi. Abzegh ağacın tepesine çıktı. Wubıh da sapanın başına geçip çift süren biriymiş gibi yaptı.

Birazdan Shapsugh yetişti, "Buradan birinin geçtiğini gördün mü?" diye sordu. Wubıh da "Gördüm, senin geldiğini görünce korkup şu ilerideki ağacın tepesine çıkıp saklandı" dedi.

Shapsugh atından inip Abzegh'i yakalamak için ağaca tırmanmaya başladı. Bunu fırsat bilen Wubıh da Shapsugh'un atına atlayıp kadından aldığı eşyalarla birlikte sırra kadem bastı.

Bir süre sonra Shapsugh yaya ve bitkin halde eve döndü. Karısı “Ata ne oldu?” diye sorduğunda da “Verdiğin şeyleri oğlumuza daha erken ulaştırsın diye atı da Wubıh’a verdim” dedi.

(*) Hadrıh'e (хьадрыхэ- Adige mitolojisinde "Ölüler Ülkesi"). -HCY

Not: Bu Wubıh/Adige fıkrası haç'eş, zeh'es gibi toplantılarda ve evlerde, özellikle Wubıhlar arasında anlatılır.


ЗЫ ШАПСЫГЪ,ЗЫ УБЫХ,ЗЫ ЭБДЗАХ

Зы Шапсыгъэ л1ыжъ ныожъ горэм ык1элэ закъо дзэм шы1эу л1эгъагъ.Янэ ынэпс къехызэпытэу, гъызэпытэу шытыгъ.Мыр зы Убыхгорэм къилъэгъуи ныом ыдэж къы1ухьагъ, "Тайнэ*, умыгъ", ы1уагъ. "Сэ хьадрэхэм, уик1алэ ыдэж сыкъэк1ьыгъ. Уи к1алэ бо гупсэф, зи гуапэ хэтэп, сэлам къыое1ожы. Сайнэ* къысфе1уи сызшыч1эгъэштхэр къы1эхи къысфахь, къыси1уагъ".Ныо ц1ык1ур хэгуш1ук1ьыпэу унэм ылъади шъыд ылъ, шъыд ымылъми къырихи Убыхым къыритыгъ…

Т1эк1у къэнэуж ныом ыл1 къэк1ожыгъ. Ынэпсхэр къыритэкъоу гъэу къышыринагъэ ышъуз гуш1оу зелъэгъум зыфырихьын ыш1эжыгъэп. "Жъэу,сэ угъэу укъышыснэгъагъ,шъыд хъугъэ моштэ ухэгуш1ук1ьынэу?" ы1уи еуп1ыгъ.

“Л1ы,тик1алэ ыдэж, хьадрэхэм сыкъэк1ьыгъ ы1оу зы Убыхгорэ къы1ухьагъ. К1алэм ысэлам къысфихьыжыгъ. Сик1алэ зэрэдэгъор къыси1уагъ. Сянэ къысфе1уи сызшыч1эштхэр къысфэ1эхи къысфахь къыри1уагъэуи къи1уагъ. Сэри скъо фихьын фэш1гьэ зышыч1эгъэштхэр ести л1ыр згъэк1ожыгъ” ы1уагъ.

Л1ым хъугъэм гу лъитагъ,ышъухэк ышти ешэси убыхым лъежагъ.Убыхым къак1орэ шыур зелъэгъугм,ымэш шыжъорэ зы Эбдзахэгорэм ек1ол1агъ.

”Мы къак1орэ л1ыр олъэгъуа, шъухэк ы1эгъ,уиук1ынэу къак1о. Мы чыг этыгъэм ч1ык1ьи зыгъэбылъ. Сэ узэрэк1ожыгъэр ес1они 1узгъэк1ьыжышт” ри1уагъ. Эбдзэхэри чыгым ч1ык1ьи зигъэбылъыгъ. Ежри мажъом фэдэу зиш1ыгъ.

Шапсыгъэр тэк1у къэнэуж къэсыгъ, ”Мыш зы л1ыгорэ блэк1ьыгъэу плъэгъугъа ы1уи къеупч1ыгъ” Убыхым.

”Слъэгъугъ, ы1уагъ Убыхыми,укъызэрэк1орэр зелъэгъум мы чыгым дэк1уаи ышъхьапэ зышигъэбылъыгъ”.

Шапсыгъэр шым къепсыхи Эбдзахэр къиубытынэу чыгым ч1ыц1элъэу ыублагъ. Убыхри псынк1эдэдэу Шапсыгъэм ыш зытыридзи ныом къы1ирихыгъэхэри здихьи хэпск1ьэжыгъ.

Шапсыгъэри лъэс лъэбы1оу,пшъыгъэу шыри к1ымыгъоу къэк1ожьи “Шыр тэ пш1ыгъэ?” ы1уи ышъуз къызеупк1ым, “Ептыгъэхэр к1алэм нахь псынк1эу 1орэк1 с1уи Убыхым естыгъ” ри1ожьыгъэу къя1отэжьы.

Нот: Мы Убых сэмэркъэур хьак1эщхэм, зэхэсхэм ик1и унэхэм шя1уатэрэ къэбархэм ашыш. Хь. ДЖ.
*Убыххэм сян-тян я1он фэш1гьэ сайнэ-тайнэ я1о.Хь.Дж.


Alıntı